Basmacı HareketiBasmacı Hareketi, Türkistan bölgesinde bağımsızlık ve özgürlük mücadelesi için yürütülen ayaklanmalara verilen isimdir. "Basmacı" kelimesi, saldıran, baskın yapan anlamına gelir ve özellikle Ruslar tarafından bu hareketi tanımlamak için kullanılmıştır. Basmacı Hareketi, diğer direniş hareketlerinden farklı olarak, bölge halkına zarar vermemeyi ve yakaladıkları Rus memurlarının mallarına el koyarak elde ettikleri ganimetleri fakirlere dağıtmayı hedeflemiştir. Neden Basmacı Hareketi Denilir?1917 yılında Rusya'da gerçekleşen Bolşevik İhtilali'nden sonra, Türkmenistan bölgesinde faaliyet gösteren silahlı kuvvetlere "Basmacı" denilmesinin nedeni, bu grupların başına geçen kişilerin bir kısmının daha önceki yıllarda basmacılık yapmış olmasıdır. Bolşevik İhtilali öncesi ve sonrasında Ruslara karşı silahlı mücadele yürüten Türkistanlılar, Ruslar tarafından dünya kamuoyuna "Basmacı" olarak tanıtılmış ve aynı zamanda Türkistan'ın bağımsızlığı ve İslam askerleri olarak gösterilmeye çalışılmıştır. Enver Paşa'nın Basmacı Hareketindeki RolüEnver Paşa'nın Türkistan'a gitmesi ve savaşa önderlik etmesi, hareketin seyrini değiştirmiştir. Enver Paşa, burada büyük orduları komuta etmesi ve başkaldırıya önder olarak katılması dolayısıyla tüm savaşçıları memnuniyetle karşılamış, ancak Sovyet Rusya yanlısı olan Buhara veziri ve emini Zeki Velidi tarafından pek tatmin edici bulunmamıştır. Tüm bu olumsuzluklara rağmen, Enver Paşa, Orta Asya İslam Devleti kurma amacıyla Sovyetlere karşı bir savaş başlatmıştır. Daha sonra, Sovyetlere bir nota göndererek Kızıl Ordu'nun Türkistan'ı boşaltmasını istemiştir. Sovyetler bu talebi reddederek savaşın çıkmasına sebep olmuşlardır. Enver Paşa'nın orduları savaş teçhizatından yoksun olmasına rağmen, Duşanbe'yi Ruslardan kurtararak ilk zaferini elde etmiştir. Ancak, silah yetersizliği ve Türkistan'ın diğer önde gelenleri ile anlaşamaması sonucunda ikinci savaşı kaybetmiştir. Enver Paşa, Rusların ani saldırısı sonucunda şehit düşmüştür. Enver Paşa'nın ölümünün ardından Türkistan Bağımsızlık Hareketi zayıflamaya başlamış ve Sovyet Rusya ile Kızıl Ordu güçlenmiştir. Basmacı Hareketinin Başarısızlık Nedenleri
Basmacı Hareketinin Sonuçları5 Aralık 1936'da Türkistan'da Sovyetler Birliği'ne bağlı Kırgızistan, Özbekistan, Kazakistan ve Türkmenistan cumhuriyetleri kuruldu. Aynı zamanda, bu cumhuriyetlerin askeri güce sahip olmamaları için tüm hakları kaldırıldı. |
Basmacı Hareketi sırasında halkın fakirlerine ganimet dağıtılması gerçekten halkın desteğini kazandı mı? Bu konuda halkın tepkisi nasıldı?
Cevap yazTansoy, Basmacı Hareketi sırasında fakirlere ganimet dağıtılması, kısmen de olsa halkın desteğini kazanmaya yardımcı oldu. Bu tür jestler, halkın bir kısmını harekete sempati duyar hale getirdi. Ancak, bu destek tam anlamıyla yaygın ve sürekli olmadı. Hareketin genel başarısı ve halkın tepkisi, bölgesel farklılıklar ve yerel koşullara bağlı olarak değişiklik gösterdi. Ekonomik yardımlar ve ganimet dağıtımı kısa vadede olumlu karşılansa da, uzun vadede hareketin başarısı için yeterli olmadı.